Wspomnienie pośmiertne.
Prof. Dr hab. Wanda Klinowska
Pediatria wrocławska poniosła, kolejną, bolesną stratę. Po ciężkiej, przewlekłej chorobie i długich cierpieniach, w dniu 24 marca 1985 r. zmarła prof. dr hrab. med. Wanda Klinowska, kierownik II Katery i Kliniki Pediatrii Akademii Medycznej we Wrocławiu, wybitny nauczyciel akademicki, wychowawca wielu pokoleń studentów i lekarzy pediatrów,
Prof. W. Klinowska, z domu Godlewska, urodziła się 8 grudnia 1916 r. w Ałma-Ata. W roku 1934 ukończyła Gimnazjum im. Królowej Jadwigi w Krakowie. W latach 1934-1939 studiowała na Wydziale Lekarskim Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie, uzyskując dyplom lekarza w 1945 r.
W latach 1940-1946 pracowała. w Szpitalu Powiatowym w Tarnowie.
W czasie II wojny światowej, pracując w szpitalu, z dużym poświęceniem z narażeniem własnego życia niosła pomoc ludziom chorym. Wśród wspomnień z tego okresu życia, Polski Tygodnik Lekarski (1984, 39,1656)" zamieścił list dr dr Franciszka Podgórskiego i Józefa Suda, byłych żołnierzy AK ,,Teresa", którzy w 1944 r., w czasie kolejnej akcji bojowej, ciężko ranni, byli leczeni w Szpitalu w Tarnowie. Autorzy listu piszą:
,,Zespół polskich lekarzy pracował tam w bardzo ciężkich warunkach.
Brakowało zarówno środków opatrunkowych, jak i lekarstw. Każdego rannego należało zgłaszać władzom okupacyjnym, a gestapo badało okoliczności zranienia. operowano nas i leczono ukrywając nasze rany i nie zgłoszono na gestapo mimo długiego, kilkumiesięcznego pobytu w szpitalu. Dekonspiracja równała się wówczas wyrokowi śmierci nie tylko dla nas, ale i opiekujących się nami lekarzy. Z głęboką wdzięcznością i najwyższym uznaniem chcemy dziś, po 40 latach przypomnieć ich nazwiska, Zapewne współpracownicy, czy też uczniowie nie znają tego okresu ich działalności". Wśród czterech wymiecionych nazwisk, wymienione jest nazwisko Prof dr hab. Wandy Klinowskiej.
W i946 r. osiedliła się wraz z rodziną we Wrocławiu i rozpoczęła pracę w, I Katedrze i Klinice Pediatrycznej, kierowanej przez prof.. Hannę Hirszfeldową. Początkowo pracowała jako wolontariusz, nasłupnie starszy asystent (od 1947 r.), zastępca profesora (od 1954 r.), starszy wykładowca (od 1961 ::.). W 1947 r. uzyskała stopień naukowy doktora medycyny na podstawie pracy pt.: Histologiczne zmiany .w nadnerczu jeża w ciągu cyklu rocznego i zdaniu egzaminu doktorskiego na wydziale Lekarskim Uniwersytetu Jagiellońskiego.
W grudniu 1963 r. habilitowała się na Wydziale Lekarskim Akademii Medycznej we Wrocławiu, na podstawie rozprawy habilitacyjnej pt.: Uszkodzenie wątroby u dzieci z chorobą reumatyczną w świetle gospodarki węglowodanowej.
W 1965 r- została docentem, a w 19?4 r. profesorem nadzwyczajnym w Akademii Medycznej we Wrocławiu.
W latach 1946--1947 była 1ekarzem szkolnym w Państwowym Technikum Handlowym, od 1949 do 1955 r. lekarzem w- żłobku oraz w latach 1962-1965 konsultantem w Sanatorium Dziecięcym ,,Zameczek" w Czerniawie Zdroju.
W 1957 r. odbyła l0-tygodniowy staż w Zurychu, w Klinice Pediatrycznej kierowanej przez prof. Fanconiego oraz w Klinice Internistycznej kierowanej przez prof. Löfflera. W 1960 r. przez 3 miesiące przebywała w Klinikach Pediatrycznych w Pradze i Bratysławie, zapoznając się z zagadnieniami endokrynologii dziecięcej. W 1967 r. przez 2 tygodnie przebywała w Lyonie i Paryżu, wygłaszając wykłady.
W 1964 r., po śmierci prof. dr Marii Wierzbowsklej, została powołana na stanowisko p.o. kierownika, a od 1965 r. kierownika II Katedry i Kliniki Pediatrycznej Akademii Medycznej we Wrocławiu. W 1970 r. wraz z powołaniem Instytutu Pediatrii i podziałem II Kliniki Pediatrycznej na Klinikę Zaburzeń Odżywiania Niemowląt i Klinikę Nefrologii Pediatrycznej, zostaje kierownikiem Klinikiem Zaburzeń Odżywiania
Niemowląt. Kierownikiem Kliniki Neurologii Pediatrycznej została prof. dr hab. Leokadia Chatys-Górska, Prof. dr hab. W. Klinowska w latach 1970-1973 zajmowała stanowisko dyrektora Instytutu Pediatrii. Na stanowisku kierownika Kliniki Zaburzeń Odżywiania Niemowląt była do 1981 r., tzn. do momentu rozwiązania Instytutu Pediatrii i zmiany kliniki na II Katerę i Klinikę Pediatrii. której została kierownikiem.
Funkcję tę sprawowała do ostatniego dnia swojego życia.
Prof. dr bab, Wanda Klinowska aktywnym członkiem licznych towarzystw naukowych. Była członkiem Międzynarodowego Towarzystwa Pediatrycznego, Polskiego Towarzystwa Pediatrycznego, Polskiego Towarzystwa Lekarskiego, Polskiego Towarzystwa Hematologicznego oraz Polskiego Towarzystwa Gastroenterologów. W latach 1959-1964 była przewodniczącą Oddziału Dolnośląskiego PTP, od 1964 do 1966 r. i od 1976 do 19B2 r. wiceprzewodniczącą tego Oddziału. W latach 1970- -1976 była wiceprzewodniczącą Oddziału Wrocławskiego Polskiego Towarzystwa Hematologicznego. Ponadto przez wiele lat była członkiem Zarządu Oddziału Wrocławskiego PTL. Od 1971 r. była przewodniczącą Zespołu Oddziałów Polskiego Towarzystwa Pediatrycznego Polski Zachodniej.
Pełniła również szereg ważnych funkcji w uczeni. Była opiekunem Domu Studenckiego, członkiem Senackiej Komisji Dyscyplinarnej ds. Studentów Akademii Medycznej, zastępcą przewodniczącego a następnie przewodniczącą Odwoławczej Komisji Dyscyplinarnej ds. Studentów, AM, członkiem Komisji Wydziałowych oraz przez dwie kadencje członkiem Komisji Dyscyplinarnej dla Nauczycieli Akademickich przy Ministrze Zdrowia i Opieki Społecznej.
Prof. dr hab. W. Klinowska od początku swojej pracy w klinikach prowadziła zajęcia dydaktyczne ze studentami, od 1954 r wykłady z diagnostyki chorób dzieci dla studentów Oddziału Pediatrycznego, a od 1964 r. wykłady z pediatrii dla studentów IV roku Wydziału Lekarskiego.
Brała czynny udział w szkoleniu podyplomowym lekarzy. Wykształciła wielu specjalistów z pediatrii. Habilitowała 4 osoby, a obecnie profesorów, pełniących stanowiska kierowników klinik dziecięcych. Była promotorem 11 przewodów, doktorskich na stopień doktora nauk medycznych.
Prof . dr hab. W. Klinowska była kontynuatorką znanej wrocławskiej szkoły pediatrycznej, zapoczątkowanej przez prof. Hannę Hirszfeldową i prof. Marię Wierzbowską, a następnie kontynuowaną przez prof. Tadeusza Nowakowskiego. Rozwijała badania naukowe z zakresu hematologii, nefrologii, zaburzeń metabolicznych i gastroenterologii dziecięcej.
Pozostawiła cenny wkład naukowy liczący się w piśmiennictwie pediatrycznym. Jej dorobek naukowy obejmuję 127 pozycji. W dorobku naukowym można wyróżnić kilka podstawowych kierunków badań.
W latach powojennych pionierski charakter miały prace dotyczące epidemiologii
oraz metod leczenia biegunek u dzieci. Szczególne znaczenie ma praca pt.: Epidemiczne biegunki noworodków (wspólnie z M. Wierzbowską), Ped. Poi., 1951, 26, 1093. Tragiczna historia endemii biegunki noworodków w jednym ze szpitali wrocławskich została opracowana w sposób naukowy. Opisano dwie endemie o różnym obrazie klinicznym, stwierdzając pewne objawy dotychczas nieznane w piśmiennictwie. Podano szereg propozycji dotyczących profilaktyki, mające duże znaczenie praktyczne.
W pracy, pt.: Badania nad anemią hemolityczną nabytą (wspólnie z T. Łuszczyńskim), Arch. Immunol, Ter. Doświad., 1953. 1, 273, udowodniono patomechanizm powstania różnych typów przeciwciał sprzężonych oraz znaczenie obniżenia komplementu w przełomach hemolitycznych. Szczególnym zainteresowaniem naukowym Profesor była choroba reumatyczna u dzieci, a zagadnienie uszkodzenia wątroby u dzieci z chorobą ,reumatyczną w świetle gospodarki węglowodanowej było tematem rozprawy habilitacyjnej.
Na podstawie swych badań wysunęła wniosek, że w chorobie reumatycznej dochodzi do pierwotnego uszkodzenia metabolizmu komórki wątrobowej.
Dalszym kierunkiem zainteresowań były zaburzenia metaboliczne wrodzone i nabyte u dzieci. Ogłosiła pierwszy w piśmiennictwie krajowym przypadek niedokrwistości hemolitycznej spowodowanej wrodzonym brakiem dehydrogenazy glukozo-6-fosforanu w, krwinkach czerwonych. Szereg publikacji dotyczy genetycznie uwarunkowanych zaburzeń metabolicznych, głównie w gospodarce węglowodanowej. Opublikowała także rodzinnie występujący, niedobór proakceleryny (F. V), Po1. Tyg. Lek., 1973, 28, 1919.
Z dalszych osiągnięć naukowych wymienić należy prace nad eozynofilią zakaźną, ostrą białaczką szpikową, prace z nefrologii, gastroenterologii oraz badania nad zastosowaniem nowych leków w pediatrii . Z dziedziny gastroenterologii na szczególne podkreślenie zasługują nowatorskie prace oceniające przydatność testu z d-ksylozą oraz oceniające inne testy
diagnostyczne w rozpoznaniu zespołu złego wchłaniania u dzieci (Pol. Tyg. Lek. 1975, 30, 2041, Przegl. Ped., 1978, 4,339, Przegl. Ped., 1981, 11, 245.
Doniesienia naukowe przedstawiała na wielu zjazdach naukowych krajowych i zagranicznych.
Za swoją pracę dydaktyczno-wychowawczą, organizacyjną, społeczną i naukową zasłała odznaczona tytułem honorowym Zasłużony Nauczyciel PRL, Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski, Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski,, Złotym Krzyżem Zasługi, Medalem Komisji Edukacji Narodowej. Medalem XXX-lecia PRL, odznaką Za Wzorową Pracę w Służbie Zdrowia, odznaką Zasłużony dla Dolnego Śląska, Budowniczy Wrocławia, Przyjaciela Dziecka oraz złotą odznaką Academia Medica Wratislaviensis.
Ponadto wielokrotnie otrzymywała nagrody, Rektora za działalność dydaktyczno-wychowawczą, organizacyjną i naukową.
Prof. dr hab. W. Klinowska życie swoje poświęciła choremu dziecku, służąc mu wielką wiedzą, doświadczeniem i sercem.-r.
Była naszym wspaniałym nauczycielem, serdecznym przyjacielem, wychowawcą wielu pokoleń studentów i lekarzy pediatrów.
Pozostawiła trwały ślad swojej pracy, oddając się jej z pełnym zaangażowaniem i poświęceniem dla zdrowia i prawidłowego rozwoju dzieci, których była prawdziwym przyjacielem.
Źródła biograficzne:
Dokumentacja osobowa w Akademii Medycznej we Wrocławiu
F. Iwańczak